Het Mentor Café
Podcast 29 Ben jij een perfectionist?
W = Wilma Out
H = Hans Ruinemans
Wilma: Hoi luisteraar. In onze vorige podcast spraken we over het begrip perfectionisme. In deze podcast wil ik dat onderwerp verder uitdiepen. Perfectionisme dus. Ik vind het een wat snobistisch woord.
Een snoeverig woord, ook. Terwijl – het lijkt mij geen feest om een perfectionist te zijn.
Want perfectionisme is aangeleerd gedrag. Tenminste: dat is wat Hans Ruinemans – boardroom monk – mij in de vorige aflevering van Het Mentor Café vertelde.
Onze 29-podcast gaat daarom over perfectionisme. Hoe weet je of je dat bent…
en wat kun je eraan doen om er niet onder te bezwijken…
Mijn eerste vraag, Hans, is of jij een perfectionist bent.
Hans: Ha Wilma. Nou, bezwijken moeten we niet, maar je vraag kan ik snel beantwoorden. Ik ben geen perfectionist, nee.
Maar ik had het kunnen zijn als er zich in de loop van mijn leven een moment had voorgedaan waarop ik een verkeerde overtuiging had meegekregen.
W: Je had het kunnen zijn…?
H: Ja. Inderdaad. Niemand wordt geboren als perfectionist. Maar je moet er wel een aanleg voor hebben. Ik heb een streberig karakter en toch ben ik geen perfectionist.
…ik wil trouwens ook even zeggen dat ik moeite heb met het plakken van labels.
W: Ik ben blij dat je dat zegt. Want het gevaar daarvan is dat je je gaat gedragen naar je label.
H: Precies. Een meme is zomaar ontstaan…
W: Een meme…ik ken het woord…of: ik ken het begrip. Kun je toch nog even uitleggen wat een meme precies is…?
H: Dat snap ik. Memes, memetics. Een meme is officieel een stukje informatie dat ontstaat met maar één doel, en dat is dat doorgegeven of verspreid wordt.
W: …en these days kennen we het voornamelijk als internet-fenomeen.
H: Zeker. Maar het is al zo oud als dat er dorpspleinen bestaan. En dorpspompen.
W: en… in dit verband is een meme een stukje doorgegeven informatie over een persoon die door anderen als waarheid wordt gezien, en daarna gaat de persoon zich ernaar gedragen.
H: Zoiets, ja. Terug naar het onderwerp… pas op met uitspraken als: iedereen zegt dat ik een perfectionist ben, dus zal ik het wel zijn.
Perfectionisme ontstaat ergens in het leven en meestal in de jonge jaren.
Ik zei al dat je er aanleg voor moet hebben. Perfectionistische mensen zijn vaak ijverig, maar ook erg secuur en wat zorgelijk. Maar de grootste rol speelt natuurlijk de externe vorming. Gebeurtenissen, zoals een drama in het gezin. Of de opvoeding. Het oudste kind kreeg de meeste verantwoordelijkheid…of werd juist totaal genegeerd…
W: Er gaat zoveel mis in gezinnen…
H: Ja, is daar niet een beroemd citaat over?
W: Ja, ik denk dat je bedoelt… “elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze”.
H: Ja, die bedoel ik.
W: Leo Tolstoj
https://youtu.be/-BIye98Ryic Pink – Perfect
W: Dit was Pink. Vorige week hebben we haar ook laten horen. Ik zit in mijn Pink periode. Leo Tolstoj, Anna Kerenina daar had ik het voor de muziek over.
Hans, ik kijk nu weer naar jou.
H: Nou, in het kader van modern ouderschap: ook overbeschermde kinderen lopen het gevaar om faalangst of perfectionisme te ontwikkelen.
W: Kun je dat uitleggen…?
H: Zeker, hoewel we dan wat afdwalen…maar het komt erop neer dan een kind dat overbeschermd opgroeit, niet leert wat fouten en problemen zijn, en hoe je daarmee omgaat.
W: Oké… gat in je kop en een broek vol met scheuren…
H: En zo kom ik bij het pijnpunt van de huidige tijd: ons is aangepraat dat alles mogelijk is.
Tenzij we daarin falen.
W: Als je niet bovenaan staat op de sociale ladder, dan ben je tekortgeschoten…
H: Ja, terwijl ieder mens kan bedenken dat we niet allemaal bovenaan kunnen staan…
W: Wat levert perfectionisme het individu op…
H: Nog even resumerend: perfectionisme is een aangeprate overtuiging die niet kan kloppen. Het is namelijk niet mogelijk om…nou ja, noem maar op. In de vorige podcast zeiden we al dat het leven grillig en onvoorspelbaar is. En per definitie oneerlijk. En daarop kun je geen controle uitoefenen. De ruwheid van het leven kun jij niet beteugelen. Niemand niet. Het enige dat je kunt doen, is aanvaarden dat het zo is. Meebewegen, en de kalmte bewaren.
W: Ik maak aantekeningen…
H: Wat levert perfectionisme het individu nou op? Dat vroeg je.
In tijden dat het leven je welgezind is, zal de perfectionist het … tevredenstellende gevoel hebben dat hij of zij het leven ten volle beheerst. Deels is dat waar. De persoon speelt het klaar om carrière te maken, een studie te volgen, de kinderen op te voeden enzovoorts…
W: …in relatief voorspoedige tijden…
H: Ja, zoals we die allemaal wel kennen.
Maar het probleem met perfectionisme is dat het nooit genoeg is.
Perfect is onbestaanbaar. Niets is ooit perfect.
Perfectionisme kun je vergelijken met een langzaam werkend vergif.
W: Waar de persoon in kwestie aan onderdoor gaat?
H: Ho ho, nu grijp ik in: dat hoeft niet. Iemand kan van de wieg tot het graf een perfectionist zijn… nou ja, vanaf de wieg dus niet, maar je begrijpt me…
…maar iemand kan dus zijn of haar hele leven standhouden als perfectionist. De vraag die opdoemt is of het een fijn, ontspannen bestaan is.
In de vorige podcast zei ik al dat het vertrouwen dat je geeft, evenredig is aan het vertrouwen dat je ontvangt.
En het allerlaatste dat een perfectionist heeft is vertrouwen. Hij of zij zal dus ook geen of weinig vertrouwen ontvangen.
W: Je bedoelt: vertrouwen in een ander?
H: …dat ook. Een perfectionist vertrouwt er niet op dat het vanzelf goed komt.
W: Ik vroeg: wat levert perfectionisme het individu op? En ik begrijp uit je antwoord dat het een minder ontspannen bestaan oplevert.
H: Exact. Behalve lichamelijke klachten die daar vaak bij horen, is er een groot risico op – wat dan heet – een burn-out. Maar ook op: minder aansluiting met andere mensen.
Met het gezin, bijvoorbeeld. Met geliefden in het algemeen. Met vrienden…
Een perfectionist is vaak erg alleen.
https://youtu.be/2olZ4DZi0ZI 450 (four fifty) Imperfection
W: Voor de song zei je: een perfectionist is vaak erg alleen.
H: Ja dat zei ik. Hoewel het vaak niet gezien wordt door de omgeving. Een perfectionist vindt niet snel aansluiting bij anderen.
W: Is elke perfectionist zakelijk en maatschappelijk een geslaagd mens?
H: Hmm, dat kan. Hoewel: in zijn of haar eigen overtuiging niet.
Vergeet ook niet: Perfectionisme kan een negatief effect hebben op de loopbaan. Want een perfectionist zal snel teruggrijpen op wat hij of zij kan. Beheerst. Hij of zij zal niet zo snel iets nieuws gaan doen.
Maar dat negatieve effect, laten we niet te somber zijn, dat hoeft natuurlijk niet. Een leven lang werkzaam zijn in één specialisatie of in één sector is heel goed mogelijk. Die mannen en vrouwen ken ik ook.
W: Perfectionisme is dus een verkeerde overtuiging. Een opgelegd denkbeeld.
H: Ja, het is de overtuiging dat perfectie bereikbaar is. Dat het leven ten volle gecontroleerd kan worden. Dat is niet zo.
Het leven is inconsequent. Het is ruw, het is slordig, het is wreed…
Volledige beheersing is niet mogelijk. Perfectie is een fata morgana.
Elke perfectionist gun ik een leven in vertrouwen. En aanvaarding.
Onbegrensd vertrouwen en nergens naar verlangen.
W: Hoe bereik je dat? Als iemand dat niet vertrouwt en totaal verlangt?
H: Nou, het begint natuurlijk met begrijpen dat perfectie niet mogelijk is. Het is onbereikbaar, dus stop maar met het streven ernaar. De perfectionist moet ook weten dat het een aangeleerde eigenschap is. Dat wat je aanleert, kun je deels ook weer afleren.
Het beeld van perfectie, van wat perfectie zou moeten zijn, dat moet losgelaten worden.
W: Los is beter dan vast.
H: Inderdaad. Het eerste is begrijpen dat perfectie niet mogelijk is. Het tweede dat geïnternaliseerd moet worden, is de nieuwe overtuiging dat je gedachten niet de waarheid zijn. Dat jij denkt dat de wereld groen is, dat maakt nog niet dat het waar is.
In deze context: dat jij denkt dat perfectie bereikt kan worden, of dat totale controle mogelijk is, dat maakt nog niet dat het zo is. De waarheid trekt zich van jouw veronderstellingen niets aan.
W: Wat is de waarheid dan, voor zover die bestaat?
H: Voor zover die bestaat, is de wereld – ik zei het al - inconsequent. Het is ruw en slordig, en wreed. En daarbinnen moeten wij er het beste van maken.
Als je dat beseft, dan maakt het allemaal zoveel niet meer uit.
W: Want je zegt: daarbinnen – binnen de ruwheid en de wreedheid van de wereld – moeten wij er het beste van zien te maken…
H: Ja. En dat doe je door goed voor jezelf en je naasten te zorgen. En voor je directe omgeving. Je streeft naar een zekere mate van geluk voor hen. Als je van toegevoegde waarde bent voor de mensen en ook de dingen om je heen, dan is je leven geslaagd.
Meer hoef je volgens mij niet te doen.
W: Dat lijkt mij een vrij korte versie van wat je altijd zegt, namelijk… geluk, gezondheid, geld.
H: Happiness, Health and wealth, inderdaad. In die volgorde. Maar ze hebben allemaal met elkaar te maken.
W: Ik mis nog een concreet advies voor de perfectionistische luisteraar van deze podcast.
H: Dat kan ik geven. Maar het begint écht bij volledige erkenning en aanvaarding van de onbereikbaarheid van perfectie. En van het oncontroleerbare van het leven.
W: Goed, dat hebben wij gehoord. Wij, de perfectionistische luisteraar en ik…
H: Oké, nu nog een aantal concrete tips dan:
Zeg eens wat vaker ‘nee’.
‘Nee’ is een compleet antwoord.
Als dat te moeilijk voor je is, zeg dan dat je erover na zult denken. Over het verzoek.
Bijvoorbeeld een verzoek om een spoedklus aan te nemen. Of een extra project te draaien.
“Daar wil ik even over nadenken” kan prima.
Een andere tip is dat wat voor jou een 7 is, of een 6, tja dat is voor een ander een 9.
W: Ja, dat klopt. De perfectionist legt de lat torenhoog en levert heel goed werk af.
De ontvanger van het werk ziet die drie punten verschil niet eens.
H: Zeker. En dat geldt ook voor de rozenstruik op het gazon, die je perfect wil knippen.
En voor het tuinfeest dat – ook alweer - perfect moet zijn.
Je kunt best wat minder scoren. Jouw mate van perfectie wordt door de ander niet eens gezien.
Maar het allerbelangrijkste advies is: maak eens fouten.
Sla eens een flater. Doe iets eens half.
Je zult zien dat de wereld gewoon doordraait.
Er gebeurt helemaal niets.
W: Perfectie is verspilde moeite.
H: Inderdaad. Maak eens een rondje over een kerkhof en realiseer je dat onder al die graven ook perfectionisten liggen.
W: Wat een vrolijk einde, Hans. Dank je voor je – bijna perfecte – inzet voor deze podcast.
Ook jou bedank ik, luisteraar. Super dat je er weer bij was.
We ontmoeten je graag bij de volgende aflevering van Het Mentor Café
Dat zal onze dertigste zijn, wij gaan door naar de 100.
Jouw abonnement op Het Mentor Café wordt door ons erg gewaardeerd.
Voor nu: tot de volgende keer, tot de volgende podcast.